Doel MBCP-A voor psychologen en psychiaters

Doel van de jaaropleiding

Angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische aandoeningen in de vruchtbare leeftijd en bij vrouwen. Dit kan een verklaring zijn voor hoge prevalentie van angst in de perinatale periode (zwangerschap, bevalling en postpartum). Ongeveer 15% van de vrouwen ontwikkelt tijdens de zwangerschap een angststoornis en 10% in de eerste maanden na de bevalling (Trimbos Instituut, 2024). Hoge angst voor de bevalling blijkt het meest voorkomende symptoom van angststoornissen (34%, Veringa, 2023).

Angst in de perinatale periode veroorzaakt maternale toxische stress, die naast de mentale problematieke ook vergaande gezondheidsgevolgen heeft voor de zwangere vrouw zelf (bv. hoge bloeddruk) en de voor de ontwikkeling van haar kind (bv. genenmutatie, vroeggeboorte en groeiachterstand). Juist in de perinatale periode en eigenlijk in de eerste 1000 kansrijke dagen van het kind is mentale gezondheid bij vrouwen van bijzondere waarde voor een goede ontwikkeling van de zwangerschap, een voorspoedige bevalling en geboorte, vitaliteit en gezondheid van het kind, veilige hechting en emotioneel gereguleerd moederschap. Dit zijn de kern-ingrediënten van de multidimensionale gezondheid van de toekomstige generaties.

In de praktijk blijkt dat cognitief therapeuten steeds meer te maken krijgen met angst gerelateerd aan de perinatale periode (DSM kwalificatie: angst voor de bevalling), zowel in de GGZ als de Psychiatrie-Obstetrie-Pediatrie (POP) poliklinieken. De extra uitdagingen bij de behandeling van zwangere vrouwen zijn de tijdslimiet door de duur van de zwangerschap en late manifestatie van angst. Dat vraagt om interventies en behandelplannen, die rekening houden met de specifieke behoeftes van zwangere vrouwen en koppels, bewezen effectief zijn en ingebed kunnen worden in de perinatale zorg. In de huidige toepassingspraktijk van de cognitieve-gedragstherapie (CGT) specifiek bij zwangere vrouwen met de bovenstaande problematiek blijken er ongewenste effecten te zijn (o.a. toename van angst bij zwangeren, een laag geboortegewicht bij het kind).

Uit recent internationaal en Nederlands onderzoek blijkt dat de Mindfulness Based Childbirth and Parenting (MBCP) training succesvol is in het verminderen van angst, en ook van depressie en overmatige stress bij zwangere vrouwen (zie par. 3.). De doelen van de MBCP zijn nauw verweven met de doelen van de CGT, namelijk bevorderen van een non-biased emotioneel-cognitieve informatie verwerking en van adaptief gedrag. In de MBCP is het bewezen werkzame mechanisme dat naar deze doelen leidt de toename van open bewustzijn bij zwangere vrouwen met angst (Veringa, PhD Thesis; 2023) en depressie (Lönnberg, PhD Thesis ; 2020) als gevolg van het mediteren. Daarnaast bevat de MBCP een aantal specifieke werkzame elementen (o.a. depersonalisatie van ervaringen, lichaam als fundament voor cognitief-emotioneel proces, lichamelijke exposures). Dat maakt dat de MBCP een waardevolle aanvulling op de CGT kan zijn als het gaat om behandeling van angst bij zwangere vrouwen, en tevens bij preventie van angst en trauma postpartum door een reële voorbereiding op de geboorte en het moederschap.

Deze opleiding is bedoeld om cognitief therapeuten te leren hoe met behulp van MBCP angst bij zwangeren binnen de cognitief therapeutische behandeling duurzaam kan worden verholpen. Het instrument om dit te leren is de MBCP-A training die aan zwangeren groepsgewijs of individueel kan worden gegeven. De inzichten uit de opleiding kunnen echter ook op andere wijze geïntegreerd worden in de CGT praktijk.

Werkvormen MBCP-A voor psychologen en psychiaters

Werkvormen

Literatuur (theorie en onderzoek) bestuderen en er op reflecteren, bijv. het niveau van evidence voor MBCP evalueren.

Verloskundige kennis eigen maken over belangrijke perinatale processen en op deze manier de taal van zwangeren leren spreken.

Ervaren van MBCP op deelnemer- en trainer-niveau in al haar facetten (de meditatie-, compassie- en yoga oefeningen, de imaginaties en MBCP exposures oefeningen, de interpersoonlijke mindfulness oefeningen, de inquiry, psycho-educatie, het groepsproces, de rol van de trainer, nieuwe therapeutische relatie en zelfzorg) zowel tijdens de opleiding als in studieopdrachten.

Reflecteren op drie niveaus als een deelnemer, trainer en vanuit huidige professie bv. als CGT therapeut.

Zelf geven van alle onderdelen van de training en hierop reflecteren, en door feedback van opleidingsgroep en docent eigen vaardigheden en attitude verder ontwikkelen.

Zelfonderzoek m.b.v. het inquiry proces bij zwangeren en hun partners zowel horizontaal (in de breedte, op de oppervlakte, de groepservaringen) als verticaal (in de diepte, de individuele ervaring, ontstaan van inzicht en persoonlijke uitnodiging maken).

Groep inzetten als een bron van wijsheid. Leren werken met groepsdynamica en de magie ontdekken van de groep in menselijke processen.

Werkstuk schrijven (eigen behandelplan) op basis van een casus uit de praktijk waarin CGT verrijkt wordt met de nieuwe kennis en vaardigheden.

Persoonlijke ontwikkeling

Wij allemaal hebben te maken gehad met onze eigen perinatale periode, onze eigen geboorte en/of de geboorte van onze kinderen, hoe we ontvangen werden door onze ouders, hoe naar onze behoeftes is geluisterd. Deze ervaringen kunnen een stevige imprint op onszelf, zelfs nu in ons volwassen leven hebben. Ze kunnen zelfs leiden tot de keuze van ons vak. Deze opleiding laat je jouw ervaringen rondom jouw eigen geboorte en/of de geboorte van je kinderen begrijpen en waar nodig herstellen.

De training MBCP-A voor psychologen en psychiaters

De training
De Mindfulness Based Childbirth and Parenting (MBCP; Bardacke, 2012) is een MBSR vertaald naar de behoeftes van zwangere vrouwen en aanstaande ouders. De intenties van MBCP zijn om de transitie van de zwangerschap, geboorte en het ouderschap te ondersteunen en het psychische leed bij aanstaande ouders te voorkomen. Naast meditaties wordt er ook kennis over de perinatale periode vanuit de neurobiologie in de vorm van psycho-educaties overgedragen. MBCP kan als een groepstraining (9 weken waarin een bijeenkomst duurt 2 uur) of individueel aangeboden worden. Voor mijn promotieonderzoek is MBCP angst en trauma-sensitief gemaakt (MBCP-A).

Wetenschappelijk bewijs
De MBCP is breed wetenschappelijk onderzocht in verschillende populaties van zwangere vrouwen, in observationele en gerandomiseerde studies. De hoog geavanceerde gerandomiseerde studies hebben de effecten van MBCP ten opzichte van de standaard zorg bij zwangere vrouwen geëvalueerd met de volgende (midden tot grote) effecten: reductie van symptomen van stress en depressie, en toename van veerkracht en open bewustzijn (Lönnberg, 2020 ; Wang et al., 2023 ; Zhang et al., 2023), afname van angst voor de bevalling en catastrofale gedachten over baring en baringspijn (Veringa, 2023; Zhang et al., 2023), een betere maternale HPA-as regulatie met minder cortisol in het maternale bloed (Wang et al., 2023), minder last van slapeloosheid en meer efficiënt kunnen slapen (Veringa et al., submitted). Er zijn causale verbanden gevonden tussen de toename in open bewustzijn en de toename van adaptief gedrag tijdens de baring (o.a. meer spontane bevallingen) en de afname van depressieve symptomen bij zwangere vrouwen (Lönnberg, 2020; Veringa, 2023). Bij de baby’s van zwangeren die MBCP hebben gevolgd is er gebleken dat zij betere vitaliteitsscore na de geboorte hadden (Veringa et al., 2023), betere sociaal-emotionele ontwikkeling en betere moeder-kind hechting drie maanden na de geboorte (Gheibi et al., 2020; Lönnberg et al., 2020) dan kinderen van zwangeren met de standaard zorg. Partners van zwangere vrouwen, die deelnamen aan MBCP, bleken minder stress te ervaren (Van der Meulen et al., 2023). MBCP als een behandeling methode wordt actief gegeven in Oxford University Hospital in U.K. MBCP-A is een trauma-sensitieve MBCP.

Opzet van MBCP-A voor psychologen en psychiaters

Opzet van de opleiding
De MBCP-A opleiding bestaat uit negen fysieke lesdagen van 6 lesuren, voorafgegaan door een on-line pre-bijeenkomst van 3 uur. In deze dagen wordt geleerd door zelf te doen. Dat betekent dat een intensieve voorbereiding voor iedere lesdag vereist is. In deze negen dagen wordt de MBCP-A training voor zwangeren als interventie aangeleerd. De opleiding volgt de opbouw van het MBCP-A curriculum zoals dat aan de UvA is onderzocht (Veringa, PhD Thesis 2023) . Bij het begin van de opleiding kiezen de deelnemers een casus op basis van eigen praktijk, waarvoor zij als werkstuk gedurende de opleiding een behandelplan ontwikkelen dat binnen hun CGT praktijk kan worden toegepast. Binnen dit werkstuk monitoren zij ook de ontwikkeling van hun therapeutische relatie en zelfzorg.

De lesdagen bestaan uit:
- het (leren) zelf geven van meditaties aan de andere deelnemers en uitvoeren van inquiry (een systematisch onderzoek naar de ervaringen in het moment op basis van open vragen en doorvragen). Daarop wordt gereflecteerd op persoons- en trainersniveau en wordt het perspectief van de zwangere vrouw behandeld. Tot slot wordt het CGT-perspectief en de toepasbaarheid in de CGT praktijk uitgediept;
- het volgen en leren geven van psycho-educaties over belangrijke bio-psycho-social processen in de perinatale periode en het aanleren daarvan. Ook hier wordt het CGT-perspectief en de toepasbaarheid in de CGT praktijk uitgediept;
- verweven in deze opzet worden voor de cognitief gedragstherapeut belangrijke aspecten zoals intake, probleemanalyse, toepassingen in individuele behandelplannen, meting van de effectiviteit etc. behandeld.

Verdeling van de totale contacturen en benodigde zelfstudie/training:
- het totale aantal contacturen is 57 uur;
- hiervan zijn 39 uur specifiek voor CGT;
- 18 uren zijn gericht op ontwikkeling en verdieping van mindfulness kennis en vaardigheden:
- literatuur studie plus het maken van opdrachten is 64 uur;
- meditatie beoefening 160 uur.
De totale inzet van contact-uren, zelfstudie en opdrachten en meditatie-beoefening is 281 uur.

Cursusmaterialen etc. MBCP-A voor psychologen en psychiaters

Cursusmateriaal
Een reader met onderzoeksliteratuur, werkbladen, trainershandleidingen, werkboeken, vragenlijsten.
Zelf aan te schaffen:
· Bardacke N. (2012). Mindful birthing. Training the mind, body, and heart for childbirth and beyond (1st ed.) HarperOne.
· Rob Brandsma (2012). Mindfulness praktijkboek. Vaardigheden voor de trainer.

Geadviseerd:
Kabat-Zinn, J. (2013). Full Catastrophe Living: Dell Publishing, New York.
Jon Kabat-Zinn (2024). Gezond leven met mindfulness.

Toelating, toetsing en certificering
Wat is nodig voor toelating tot de MBCP-A opleiding?
- een motivatiebrief,
- erkend 8 weeks MBSR of MBCT programma gevolgd hebben
- een vooropleiding tot psycholoog, psychiater, of andere vooropleiding of verworven competenties die volgens de opleiders tot een succesvolle afronding kan leiden
- ruime werkervaring in de medische of psychische (geboorte)zorg
- eigen meditatiebeoefening

Aanbevolen:
- cursus die cognitief-emotionele en gedragsmatige processen bij zwangere vrouwen en kersverse moeders behandelt;
- erkende (basis)opleiding mindfulness trainer;
- bijwonen van een bevalling

Voor afronding van de opleiding:
- mindfulness retraite van minimaal vijf dagen (voor moeders van jong kind 4x een dag of 2x 2 dagen).

Deelnemers krijgen een Mindfulness Based Childbirth & Pre-parenting bij Angst certificaat als ze voldoende aanwezig geweest zijn (90%, inhaalopdracht voor de gemiste dagen in overleg met docent), voldoende (ontwikkeling in) houding en vaardigheden hebben laten zien, voldoende zelfreflectie hebben laten zien, behandelplan met reflectie, werkopdrachten.

Accreditatie
Accreditatie is aangevraagd bij de VGCt en bij de VMBN als vervolgopleiding.

Docenten
Dr. Katarzyna Irena Veringa is vroedvrouw en promoveerde op de effecten van Mindfulness-Based Childbirthing and Parenting bij vrouwen met angst voor de bevalling en hun partners. Zij is Mindfulness trainer in MBSR en MBCT (cat 1 VMBN, VVM), supervisor en docent in MBCP (Angst) en baringspijn vanuit de neurowetenschappen.

Prof. dr. Susan Bögels, is hoogleraar Family Mental Health and Mindfulness aan de Universiteit van Amsterdam, Psychotherapeut en Mindfulness trainer (cat 1 VMBN, VVM). Ze is de ontwikkelaar van de programma’s Mindful Parenting en MYmind, en doceert die wereldwijd. Ze schreef boeken over Mindful Parenting en mindfulness voor kinderen, en vele wetenschappelijke publicaties. Ze staat in de top 25 van meest productieve/impactvolle mindfulness onderzoekers wereldwijd.

Data, locatie, kosten MBCP-A voor psychologen en psychiaters

Locaties

De Nieuwe Yogaschool, Laurierstraat 109, Amsterdam,
https://denieuweyogaschool.nl.

of (nog nader te bepalen)

Mind In Geboorte, Westeinde 175 R, 2512 GX Den Haag
https://mindingeboorte.nl/contact/locatie-route

Data
De voorlopige data zijn: maandagen 5 oktober, 2 december 2026, 11 januari, 8 februari, 8 maart, 12 april, 10 mei, 14 juni, 6 september, 4 oktober 2027, van 10.00 uur tot 17.00 uur

Kosten
De kosten bedragen €2500,- voor de hele jaaropleiding inclusief de coaching (2x1uur) en groep-supervisiesessies (4x1uur). Mind In Geboorte is een geregistreerd opleidingsinstituut (CRKBO) en daarom is geen BTW verschuldigd. De betaling kan in twee termijnen plaatsvinden. Thee en snacks zijn in de prijs inbegrepen, lunch dient zelf meegenomen te worden.